Hendricus Wegeling

Spoorloos?

Mijn moeders moeder had een zuster (Toos) die getrouwd was met Hendricus Wegeling (Henk). Deze bezat een drukkerij in Kralingseveer.  In de familie deed een aangrijpend verhaal de ronde.

‘In de oorlog werd hij overgehaald om voor het verzet blaadjes te drukken. Hij wilde liever niet, vond het gevaarlijk. “Hebt u dan niets voor het vaderland over?” Uiteindelijk besloot hij dan toch mee te doen. Maar het was verraad. Terwijl de persen draaiden vielen de Duitsers het pand binnen. Hij is nooit teruggekeerd’

Hoe het verder ging weet ik niet meer zeker. Ik herinner me dat hij als vermist was opgegeven. Hij zou naar Duitsland zijn getransporteerd en daarna is nooit meer iets van hem vernomen. Er leven niet veel mensen meer die hem gekend hebben en die het verhaal nog kunnen vertellen, althans in mijn familie.

Speurwerk

Enig speurwerk (dat gaat wel heel eenvoudig tegenwoordig) leverde feiten op die mij verbaasden. Het NIOD heeft de geschiedenis gedocumenteerd. Ik citeer:

‘Hendricus Wegeling

Geboren op 3 augustus 1896 te Vlissingen.

Omgebracht op 11 augustus 1944 in Kamp Vught, kort na zijn 48e verjaardag in gevangenschap.

Hendricus Wegeling is vóór de oorlog eigenaar van een drukkerij te Kralingseveer. In de loop van 1944 stelt hij zijn drukkerij beschikbaar aan het verzet om de illegale krant Trouw te drukken. Als Hendricus het benodigde materiaal op wil halen om Trouw te drukken, heeft hij een vrachtwagen nodig. Een van zijn medewerkers kent iemand die een vrachtwagen heeft en er wordt afgesproken dat deze onbekende het benodigde materiaal op gaat halen. De onbekende blijkt voor de SD te werken en verraadt Hendricus en zijn medewerkers. Als gevolg van dit verraad wordt op 17 juni 1944 een inval gedaan in de drukkerij van Hendricus. Tijdens deze inval wordt Hendricus gearresteerd. Via Amsterdam wordt hij naar Vught gebracht.

Bij zijn arrestatie heeft Hendricus een geldbedrag van Fl. 2903,71 bij zich. Waarschijnlijk ontvangen als betaling voor de gemaakte kosten in verband met het drukken van Trouw.

Op 11 augustus 1944 wordt Hendricus Wegeling in Vught gefusilleerd.’

Ik bel mijn moeder en vertel haar wat ik te weten ben gekomen. ‘Hij is in Vught gefusilleerd. Ik dacht dat hij naar Duitsland was getransporteerd en daar vermist werd?’ ‘Nee hoor. Zijn zoon wist het wel maar durfde het zijn moeder niet te vertellen. Tante Toos bewaarde spullen ‘voor als Henk terugkomt’. Nee, de jongens wisten het.’ Mijn moeder weet niet of haar neven nog leven. Ze heeft al jaren geen contact meer met ze gehad.

Opmerkelijk dat zo’n gebeurtenis in de loop der tijd verandert. Ik hoorde het verhaal als kind. Mijn moeder was 16 jaar oud toen het gebeurde. Ze was heel stellig over het verraad. Van andere verzetslieden die bij de inval zijn opgepakt weet ze niets. Die kwamen in haar verhaal aan mij ook niet voor. Ik zal er als kind ook wel mijn eigen voorstelling van gemaakt hebben. Het is ver weg. Die neven van mijn moeder, dus zijn zonen, heb ik wel eens gezien, lang geleden. Ik heb zelfs een vage herinnering aan tante Toos. Ik herinner het me nog omdat ze zoveel op mijn oma leek. Logisch, het waren zussen, maar als kind beleefde ik dat anders. Op dat moment herinner ik mij geen verbinding tussen haar en de gebeurtenis. Wellicht is me dat later verteld. Ik heb het er met mijn oma nooit over gehad.

Het kost me moeite om me voor te stellen wat er gebeurd is in dat gezin, op 17 juni 1944. Henk Wegeling komt niet thuis uit de drukkerij. Het gerucht dat hij is opgepakt zal zijn gezin wel bereikt hebben. Is er nog contact geweest? Waar is hij opgesloten? Hoe is hij verhoord? Hoe is hij behandeld in Vught? Onderging hij het zelfde lot als Abraham van den Bos, die samen met hem is opgepakt tijdens het drukken van Trouw?

‘Op 20 juni 1944 sloeg het noodlot echter toe. Tijdens het drukken van illegale bladen bij drukkerij Wegeling (o.a. TROUW), werd hij gearresteerd en weggevoerd naar het Mariënklooster in Vught. Na in het concentratiekamp zwaar verhoord te zijn, en opgesloten in een isoleercel is hij op 11 augustus 1944 gefusilleerd.

De familie van den Bos heeft na de oorlog van koningin Wilhelmina een brief ontvangen, waarin zij haar dank uitsprak voor het werk gedaan door Abraham van den Bos in de oorlogsjaren. Ook is er posthuum een onderscheiding uitgereikt. Eerst op 6 november 1946 kreeg de familie van den Bos officieel bericht van het overlijden van hem.’

Heeft Henk het zelfde moeten verduren? Is het de familie Wegeling ook zo vergaan?

Voor Abraham van den Bos, Nicolaas Jan van der Valk en Dick van der Kooij is er een oorlogsmonument in Terbregge opgericht. De naam van Hendricus Wegeling wordt in Vught herdacht.

Voor mij blijft de geschiedenis onaf. Er hangt een onbevredigende leegte rond die gebeurtenis. Dat hoort zo, dat moet zo blijven.